शिलालेख

कोकणच्या सौंदर्याला ‘कातळशिल्पाचे गोंदण’ By ऑनलाइन लोकमत on Sun, June 17, 2018 1:57pm मुख्यत्वे लेण्यांच्या भिंतींवर केलेले कोरीव काम सर्वत्र आढळते. परंतु, संपूर्णपणे उघड्यावर असलेल्या कातळावरील ही खोदचित्रे महाराष्ट्रात विशेष करून कोकणातच आढळली आहेत.     Open in App  - मेहरून नाकाडे  रत्नागिरी :  ऐतिहासिक काळातील सांंस्कृतिक संंदर्भ म्हणून कातळशिल्पांंचे विशेष महत्त्व आहे. आदिमानवाने विविध शिल्पे दगडात कोरून ठेवलेली आहेत. मात्र, ती कशाची चित्रे आहेत, त्यातून काय व्यक्त होते हे सांगणे अवघड आहे. मुख्यत्वे लेण्यांच्या भिंतींवर केलेले कोरीव काम सर्वत्र आढळते. परंतु, संपूर्णपणे उघड्यावर असलेल्या कातळावरील ही खोदचित्रे महाराष्ट्रात विशेष करून कोकणातच आढळली आहेत. सर्वाधिक कातळशिल्पे ही रत्नागिरी जिल्ह्यात आहेत. जिल्ह्यातील रत्नागिरी, लांजा, राजापूर तसेच सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील देवगड तालुक्यात शिल्परचना सापडल्या आहेत. विविध प्राणी, पक्षी, सुंदर नक्षीकाम असलेली ही खोदचित्रे गूढ आहेत. जगभरात अशा प्रकारच्या शिल्प किंवा चित्रांना ‘रॉक आर्ट किंवा पेट्रोग्लिफ्स किंवा कातळशिल्प’ या नावाने ओळखले जाते.

e-Paper  ,  बुधवार, ऑगस्ट 19, 2020 कातळ खोदचित्र संवर्धन प्रकल्प `येथे` साकारतोय शुक्रवार, 12 जून 2020 हजारो वर्षे विस्मृतीच्या पडद्याआड असलेला खोद चित्ररुपी आदिमानवाचा आविष्कार मोठ्या प्रमाणात शोधून जगासमोर आणण्याचे काम सुधीर रिसबूड, धनंजय मराठे व डॉ. सुरेंद्र ठाकूरदेसाई यांनी स्वखर्चाने व अविश्रांत मेहनतीने केले. रत्नागिरी - कातळ खोदचित्र संरक्षण संवर्धन महाराष्ट्र राज्यातील पहिलाच प्रकल्प आहे. जागतिक वारसा स्थळांमध्ये नोंद व्हावी, अशा बहुमोल ठेव्याचे संरक्षण, संवर्धनकरिता निसर्गयात्री संस्थेने पावले उचलली आहेत. देऊड येथे खोदचित्र संवर्धनाचा पहिला टप्पा पूर्ण झाला आहे. चित्रांना कोणत्याही प्रकारचा धोका न पोहोचता आखणी, खुले, पारंपरिक बांधणीयुक्त संग्रहालय, कल्पक बाबींनी युक्त माहिती, स्थानिक कलाकार, महिलांनी तयार केलेल्या वस्तूंचे दालन या प्रकल्पात आहे.  हजारो वर्षे विस्मृतीच्या पडद्याआड असलेला खोद चित्ररुपी आदिमानवाचा आविष्कार मोठ्या प्रमाणात शोधून जगासमोर आणण्याचे काम सुधीर रिसबूड, धनंजय मराठे व डॉ. सुरेंद्र ठाकूरदेसाई यांनी स्वखर्चाने व अविश्रांत मेहनतीने केले. रत्नागिरी, सिंधुदुर्

e-Paper  ,  बुधवार, ऑगस्ट 19, 2020 उक्षी येथील हत्तीच्या कातळशिल्पाचे लोकार्पण  रविवार, 21 जानेवारी 2018 रत्नागिरी - तालुक्‍यातील उक्षी येथील 16 बाय 18 फुटी हत्तीचे कातळ खोदशिल्प रविवारपासून लोकांना पाहण्यासाठी खुले झाले. ग्रामपंचायत व लोकसहभागातून कोकणात प्रथमच या खोदशिल्पाचे संरक्षण केले आहे. रत्नागिरी - तालुक्‍यातील उक्षी येथील 16 बाय 18 फुटी हत्तीचे कातळ खोदशिल्प रविवारपासून लोकांना पाहण्यासाठी खुले झाले. ग्रामपंचायत व लोकसहभागातून कोकणात प्रथमच या खोदशिल्पाचे संरक्षण केले आहे. रत्नागिरी, राजापूर, लांजा या तीन तालुक्‍यांतील 43 गावांत 71 ठिकाणी 950 खोदशिल्प आढळली आहेत. सुमारे दहा हजार ते 35 हजार वर्षांपूर्वीची ही शिल्पे म्हणजे जागतिक वारसा आहेत. त्यांचे संवर्धन करण्यासाठी ग्रामस्थांच्या मदतीने शासनाच्या वतीने पुढाकार घेतला जाणार आहे. दृष्टीक्षेपात... उक्षी गाव जगाच्या नकाशावर  मुंबई-गोवा महामार्गापासून 25 किमीवर  कातळशिल्पासूान दोन किमीवर धबधबा  गेल्या तीन वर्षांपासून कातळशिल्पांवर मोठे संशोधन सुरू आहे. सरपंच मिलिंद खानविलकर व उपसरपंच हरिश्‍चंद्र बंडबे यांनी लोकसहभागातून या कातळ खोद

e-Paper  ,  मंगळवार, ऑगस्ट 18, 2020 जागतिक वारसा स्थळांमध्ये नोंद व्हावी असा कोकणातील कातळशिल्पांचा अनमोल ठेवा... सोमवार, 27 एप्रिल 2020 जागतिक वारसा स्थळांमध्ये नोंद व्हावी असा कोकणातील कातळशिल्पांचा अनमोल ठेवा हिरीरीने जगासमोर आणला त्याला आज  पाच वर्षे पूर्ण होत आहेत. रत्नागिरी :   जागतिक वारसा स्थळांमध्ये नोंद व्हावी असा कोकणातील कातळशिल्पांचा अनमोल ठेवा रत्नागिरीमधील सुधीर रिसबूड, धनंजय मराठे व प्रा. डॉ. सुरेंद्र ठाकूरदेसाई या त्रयीने हिरीरीने जगासमोर आणला त्याला आज 27 एप्रिल रोजी पाच वर्षे पूर्ण होत आहेत. पाच वर्षांच्या या प्रवासात रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील 65 गावांतील 105 ठिकाणी सुमारे 1500 पेक्षा अधिक खोद चित्र रचना उजेडात आल्या. फक्त कोकणात आढळलेली खोद चित्रे जांभ्या दगडाच्या पृष्ठभागावर आडव्या स्वरूपात कोरून निर्माण केली हेच वेगळेपण आहे. या त्रयींनी स्वखर्चाने हाती घेतलेला कोकणातील कातळ खोद चित्रांच्या शोधकार्याचा पाच वर्षांचा प्रवास अचंबित करणारा आहे. व्यक्तिगत पातळीवर आडवळणावरचे कोकण या मुख्य संकल्पनेवर आधारित कोकणातील अश्मयुगीन खोदचित्र शोधकार्याची सुरवात झाली.आज 5

आपल्या परिसरातील कातळशिल्पांची माहिती​ संदर्भग्रंथासाठी पाठवावी : सतीश लळीत सिंधुदुर्गनगरी​ :  सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात अनेक ठिकाणी असलेल्या कातळशिल्पांची माहिती संकलित करुन त्यावर​ एक अभ्यासपूर्ण संदर्भग्रंथ प्रकाशित करावयाचा आहे. या प्राचीन ठेव्याचे जतन, संशोधन, शासनामार्फत संरक्षण​ ​यादृष्टीने हा ग्रंथ उपयुक्त ठरेल. यासाठी आपल्या परिसरातील कातळशिल्पांची माहिती पाठविण्याचे आवाहन​ कातळशिल्प अभ्यासक व रॉक आर्ट सोसायटी ऑफ इंडियाचे आजीव सदस्य सतीश लळीत यांनी केले आहे. ​      ​श्री. लळीत यांनी मुंबई विद्यापीठातून प्रा. डॉ. कुरुश दलाल यांच्या मार्गदर्शनाखाली पुरातत्वशास्त्राचा​ अभ्यासक्रम पूर्ण केला आहे. त्यांनी व प्रा. डॉ. बाळकृष्ण लळीत यांनी मे २००१ मध्ये हिवाळे येथील सड्यावरील​ कातळशिल्पांचा शोध लावला. भारताच्या किनारपट्टीवरील अशा प्रकारच्या पुरातत्वीय स्थळाचा हा पहिला शोध​ होय. यानंतर २०१२ साली कुडोपी येथील कातळशिल्पांचे संशोधन करुन श्री. लळीत यांनी बदामी (कर्नाटक) येथे​ झालेल्या राष्ट्रीय परिषदेत शोधनिबंध सादर केला. मुंबई विद्यापीठातील ‘एक्सप्लोअरेशन्स इन महाराष्ट्र’ या​ परिषदेतही सिंधुदु

BBC News Brasil menu Gravuras rupestres recém-descobertas podem dar pistas sobre civilização perdida Mayuresh Konnur BBC Marathi   03 outubro 2018 Compartilhe este post com Email   Compartilhe este post com Facebook   Compartilhe este post com Twitter   Compartilhe este post com Whatsapp Image copyright BBC MARATHI Image caption Gravações retratam animais familiares, como o tubarão que aparece no centro desta imagem A descoberta de  gravações em rocha  que teriam sido feitas há  dezenas de milhares de anos  no Estado de Maharashtra, no oeste da Índia, foi celebrada por arqueólogos, que acreditam que elas podem conter pistas de uma civilização perdida. As gravuras, conhecidas como petróglifos, foram achadas aos milhares nos topos rochosos e planos de morros na região de Konkan. A maioria estava oculta sob camadas de terra e lama, mas algumas estavam a céu aberto, e eram consideradas sagradas e reverenciadas pela população local. Ato de vandalismo destrói gravuras históricas sobre mito i

e-Paper  ,  बुधवार, ऑगस्ट 19, 2020 कातळशिल्पावर होतोय संदर्भ ग्रंथ; माहिती पाठवण्याचे आवाहन शुक्रवार, 1 नोव्हेंबर 2019 लळीत यांनी मुंबई विद्यापीठातून प्रा. डॉ. कुरुश दलाल यांच्या मार्गदर्शनाखाली पुरातत्वशास्त्राचा अभ्यासक्रम पूर्ण केला आहे. त्यांनी व प्रा. डॉ. बाळकृष्ण लळीत यांनी मे 2001 मध्ये हिवाळे येथील सड्यावरील कातळशिल्पांचा शोध लावला. सिंधुदुर्गनगरी - जिल्ह्यात अनेक ठिकाणी असलेल्या कातळशिल्पांची माहिती संकलित करुन त्यावर एक अभ्यासपूर्ण संदर्भग्रंथ प्रकाशित करावयाचा आहे. या प्राचीन ठेव्याचे जतन, संशोधन, शासनामार्फत संरक्षण यादृष्टीने हा ग्रंथ उपयुक्त ठरेल. यासाठी आपल्या परिसरातील कातळशिल्पांची माहिती पाठविण्याचे आवाहन कातळशिल्प अभ्यासक व रॉक आर्ट सोसायटी ऑफ इंडियाचे आजीव सदस्य सतीश लळीत यांनी केले आहे. श्री. लळीत यांनी मुंबई विद्यापीठातून प्रा. डॉ. कुरुश दलाल यांच्या मार्गदर्शनाखाली पुरातत्वशास्त्राचा अभ्यासक्रम पूर्ण केला आहे. त्यांनी व प्रा. डॉ. बाळकृष्ण लळीत यांनी मे 2001 मध्ये हिवाळे येथील सड्यावरील कातळशिल्पांचा शोध लावला. भारताच्या किनारपट्टीवरील अशा प्रकारच्या पुरातत्वीय स्

सिंधुदुर्गात कातळशिल्पांचा खजिना मालवणातील कुडोपीच्या माळावर असणा-या कातळशिल्पांमधील मातृदेवतेचे शिल्प हे भारतात एकमेव कातळशिल्प असल्याच्या मतापर्यंत संशोधक पोहोचले आहेत. मालवणातील कुडोपीच्या माळावर असणा-या कातळशिल्पांमधील मातृदेवतेचे शिल्प हे भारतात एकमेव कातळशिल्प असल्याच्या मतापर्यंत संशोधक पोहोचले आहेत. सात हजार वर्षापूर्वीचा हा ठेवा आता संशोधकांसमोर आल्याने कोकणच्या कलावंतांचा इतिहास सर्वासमोर येणार आहे. सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील कुडोपी (ता. मालवण) येथे सापडलेली कातळशिल्पे (रॉक आर्ट, पेट्रोगलिफ्स) ही अंदाजे इ. स. पूर्व चार ते सात हजार वर्षापूर्वी नवाश्मयुगातील आदिमानवाने केलेली अभिव्यक्ती आहे. या ठिकाणी असलेल्या ६० हून अधिक कातळशिल्पांमध्ये असलेले मातृदेवतेचे कातळशिल्प विशेष उल्लेखनीय आहे. संपूर्ण देशात एवढया मोठया प्रमाणात प्रथमच जगासमोर आलेला हा अनमोल खजिना सिंधुदुर्ग रॉक आर्टच्या जागतिक नकाशावर मानाचे स्थान पटकवणारा ठरला आहे. हौशी रॉक आर्ट संशोधक व रॉक आर्ट सोसायटी ऑफ इंडियाचे सदस्य सतीश लळीत यांनी सिंधुदुर्गच्या डोंगरदऱ्यांत असलेल्या कातळशिल्पांचे संशोधन करून हा ठेवा सर्वासमोर आण

प्राचीन सम्रद्ध भारत अस्तोमा सद्ग्मया| तमसोमा ज्योतिरग्मया| मृत्योर्मा अम्रुतान्गमया| ॐ शांति शांति शांतिही || शनिवार, 28 जून 2014 क़ुतुब मीनार तथा ध्रुव स्तंभ का रहस्य (The Secret of Qutab Minar and Dhruv Stambha) 1191A.D.में मोहम्मद गौरी ने दिल्ली पर आक्रमण किया ,तराइन के मैदान में पृथ्वी राज चौहान के साथ युद्ध में गौरी बुरी तरह पराजित हुआ, 1192 में गौरी ने दुबारा आक्रमण में पृथ्वीराज को हरा दिया ,कुतुबुद्दीन, गौरी का सेनापति था 1206 में गौरी ने कुतुबुद्दीन को अपना नायब नियुक्त किया और जब 1206 A.D,में मोहम्मद गौरी की मृत्यु हुई तब वह गद्दी पर बैठा ,अनेक विरोधियों को समाप्त करने में उसे लाहौर में ही दो वर्ष लग गए I 1210 A.D. लाहौर में पोलो खेलते हुए घोड़े से गिरकर उसकी मौत हो गयी अब इतिहास के पन्नों में लिख दिया गया है कि कुतुबुद्दीन ने क़ुतुब मीनार ,कुवैतुल इस्लाम मस्जिद और अजमेर में अढाई दिन का झोपड़ा नामक मस्जिद भी बनवाई I अब कुछ प्रश्न ....... अब कुतुबुद्दीन ने क़ुतुब मीनार बनाई, लेकिन कब ? क्या कुतुबुद्दीन ने अपने राज्य काल 1206 से 1210 मीनार का निर्माण करा सकता था ? जबकि पहले के